Niepłodność u mężczyzn to termin używany przez lekarzy oznaczający sytuację, kiedy mężczyzna ma problemy z zapłodnieniem kobiety. Aby mogło dojść do zapłodnienia nasienie mężczyzny powinno zawierać prawidłową liczbę zdrowych komórek rozrodczych. Lekarze nazywają to „prawidłową liczbą plemników”.
U mężczyzn z niepłodnością może występować jeden z poniższych problemów z nasieniem:
- całkowity brak plemników,
- niewystarczająca liczba komórek rozrodczych – zbyt mała liczba plemników,
- nieprawidłowa jakość nasienia – plemniki są zbyt wolne lub mają nieprawidłową budowę.
Istnieje wiele przyczyn, z powodu których mężczyźni mogą mieć nieprawidłową liczbę plemników, m.in.:
- problemy z funkcjonowaniem jąder, np. niedrożność nasieniowodu – nasieniowód jest przewodem, w którym przemieszcza się nasienie, aby dotrzeć do prącia. Niedrożność może być spowodowana przebytą infekcją lub wazektomią (zabiegiem przecięcia nasieniowodów w celu antykoncepcji),
- zbyt małe stężenie testosteronu,
- wrodzone problemy genetyczne.
W większości przypadków ustalenie przyczyny nieprawidłowości nasienia nie jest możliwe.
W większości przypadków lekarze zalecają badania diagnostyczne, jeśli para stara się o dziecko dłużej niż rok. W tym momencie badania przeprowadza się często zarówno u mężczyzny, jak i u kobiety.
Jeśli Twoja partnerka ma więcej niż 35 lat i nie zaszła w ciążę po 6 miesiącach prób, lekarz rozpocznie wykonywanie badań diagnostycznych.
Lekarz zleci Ci wykonanie badania nasienia. Polega ono na ocenie liczby i ruchliwości plemników oraz ustaleniu ich jakości. Na potrzeby tego badania mężczyzna musi dostarczyć próbkę nasienia. Obowiązuje okres 2-5 dni (nie więcej) abstynencji płciowej przed oddaniem nasienia do badania. Badania nasienia najlepiej jest wykonywać w klinikach leczenia niepłodności, które mają w tym największe doświadczenie. Kliniki leczenia niepłodności świadczą usługi wykonywania tego typu badań bez konieczności decydowania się na leczenie w konkretnej klinice, można się umówić tylko na samo badanie nasienia.
Badanie nasienia powinno oceniać liczbę i ruchliwość plemników jak również odsetek form prawidłowych plemników. Wyniki badania uzyskuje się zwykle w ciągu kilku dni. Nasienie do badania najlepiej jest oddać w takiej klinice (są tam specjalne, wyizolowane pomieszczenia do oddawania nasienia), lub próbkę nasienia, bezpośrednio po oddaniu, można przywieźć z domu (należy to zrobić w ciągu pół godziny od oddania).
Jeśli wynik ponownie wykaże nieprawidłowości, prawdopodobnie konieczne będzie wykonanie kolejnych badań, m.in.:
- badań krwi, w tym badań hormonalnych i badań genetycznych,
- badania USG jąder,
- badania w kierunku infekcji mogących prowadzić do niedrożności nasieniowodów.
Jeżeli niepłodność męska została zidentyfikowana i potwierdzona w kolejnych badaniach, najczęściej stosowanymi metodami jej leczenia są metody wspomaganego rozrodu, m.in. leczenie z zapłodnieniem pozaustrojowym.
- zapłodnienie pozaustrojowe (tzw. in vitro) – podczas zapłodnienia in vitro lekarz pobiera komórkę jajową (lub komórki jajowe) od kobiety oraz plemniki od mężczyzny. Umieszcza je razem w probówce, aby doszło do zapłodnienia. Zapłodniona komórka jajowa jest umieszczana w macicy, aby mogła dalej się rozwijać. W przypadkach znacznych nieprawidłowości nasienia ilość plemników może być niewystarczająca również do takiego leczenia – wówczas stosuje się tak zwaną „docytoplazmatyczną iniekcją plemnika”, tzw. ICSI. Zabieg ten polega na wybraniu tylko jednego plemnika na komórkę jajową i wstrzyknięciu do wnętrza tej komórki za pomocą specjalnej mikroskopijnej igły. Taki zabieg można zastosować również u mężczyzn, w przypadku których wydaje się, że nie dochodzi do wytworzenia plemników. Wynika to z faktu, że plemniki mogą nadal występować w jądrach, a lekarz pobiera je i wykorzystuje do takiego zabiegu.
- terapia hormonalna mająca na celu zwiększenie liczby plemników – niektórzy mężczyźni mają niskie stężenia hormonów w mózgu, co można leczyć za pomocą zastrzyków hormonalnych. Sytuacja taka zdarza się jednak dość rzadko (około 1-2% mężczyzn z nieprawidłowym badaniem nasienia). W większości przypadków nieprawidłowego badania nasienia, podawanie leków hormonalnych czy witamin nie jest w stanie skutecznie poprawić jakości nasienia.
- zabieg usuwający niedrożność w jądrach – na przykład mężczyzna, który w przeszłości poddał się wazektomii, może przejść zabieg ponownego udrożnienia przewodu, którym przemieszcza się nasienie.
Nie. Terapia nie zawsze pomaga parom w zajściu w ciążę. Ta sama metoda może pomóc jednej parze, nie przynosząc skutku u innej.
Każda metoda powinna być dobrana adekwatnie do problemu. Jeżeli problem dotyczy nieprawidłowej jakości nasienia i wymaga to leczenia in vitro – leczenie takie prowadzone jest w klinikach medycyny rozrodu.
Pary, które nie zdecydują się na dalsze leczenie, mają też inne możliwości, np.:
- mogą starać się o dziecko, używając nasienia dawcy z banku nasienia,
- mogą zdecydować się na adopcję.
Jeśli wynik badania wykaże zbyt małą liczbę plemników, lekarz zaleci powtórzenie badania.